Το Viasat History παρουσιάζει: Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος που οδήγησε σε ένα διαφορετικό είδος πολέμου
Nicolas A.
…
Τον Ιούνιο, μια νέα σειρά ντοκιμαντέρ τεσσάρων επεισοδίων θα κυκλοφορήσει στο Viasat History, η οποία θα καλύπτει τις τελευταίες ημέρες του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και τον αντίκτυπό του στις δεκαετίες που ακολούθησαν.
Το ντοκιμαντέρ “Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος: ο επίλογος” καλύπτει το δεύτερο μέτωπο που άνοιξαν οι Αμερικανοί στη Νορμανδία, τις απεγνωσμένες και δαπανηρές τελευταίες ενέργειες του Χίτλερ, την κατάρρευση της μεγάλης συμμαχίας μεταξύ Βρετανών, Αμερικανών και Ρώσων, που τελικά οδήγησε στον Ψυχρό Πόλεμο. Σε αυτό το άρθρο, περιγράφουμε συνοπτικά την έναρξη του Ψυχρού Πολέμου που προέκυψε μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Τι είναι ο Ψυχρός Πόλεμος;
Η περίοδος από το 1946 έως το 1991 μεταξύ των δύο πυρηνικών υπερδυνάμεων της εποχής, των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής και της Σοβιετικής Ένωσης, χωρίς πραγματικό πόλεμο, αλλά με την απειλή χρήσης πυρηνικών όπλων, είναι γνωστή ως Ψυχρός Πόλεμος. Ο όρος αποτελεί μια εύστοχη περιγραφή του τι πραγματικά επρόκειτο: αποξένωση, απομόνωση, συνεχής επιτήρηση της άλλης πλευράς και ανταγωνισμός σε κάθε τομέα. Για 44 χρόνια, μέχρι τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, οι δύο υπερδυνάμεις ανταγωνίζονταν μεταξύ τους και σε αρκετές περιπτώσεις υπήρξαν μικρές έως μεγάλες στρατιωτικές συγκρούσεις.
Τα πρώτα στάδια του Ψυχρού Πολέμου
Ομιλία του Ουίνστον Τσώρτσιλ
Η ομιλία του πρώην Βρετανού πρωθυπουργού Ουίνστον Τσόρτσιλ στο Φούλτον του Μιζούρι, στις 5 Μαρτίου 1946, ήταν το πρώτο σημάδι της εχθρότητας και της αντιπαλότητας μεταξύ των ΗΠΑ και της Σοβιετικής Ένωσης. Τα δύο έθνη ήταν σύμμαχοι στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και είχαν πολεμήσει μαζί ενάντια σε έναν κοινό εχθρό - τους Γερμανούς. Στην αποκαλυπτική του ομιλία, ο Τσόρτσιλ επεσήμανε ότι η Σοβιετική Ένωση επιδίωκε να επεκτείνει την ισχύ και την ιδεολογία της από τη Βαλτική έως την Αδριατική από το τέλος του πολέμου.
Το Δόγμα Τρούμαν
Το επόμενο βήμα στην ανάπτυξη του Ψυχρού Πολέμου ήταν το Δόγμα Τρούμαν. Σε μια ομιλία του στο Κογκρέσο το 1947, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Χάρι Τρούμαν αναφέρθηκε αρχικά στον εμφύλιο πόλεμο στην Ελλάδα και στη συνέχεια δήλωσε ότι εάν οι ΗΠΑ δεν παρενέβαιναν, ένα κομμουνιστικό καθεστώς θα μπορούσε σύντομα να αναδυθεί στη μικρή χώρα της νότιας Ευρώπης.
Ο Τρούμαν έκανε τον αμερικανικό λαό στο σύνολό του να συνειδητοποιήσει το ζωτικό στοιχειώδες συμφέρον των Ηνωμένων Πολιτειών να υποστηρίξουν ελεύθερους λαούς όπως η Ελλάδα για να αποτρέψουν την εμφάνιση κομμουνιστικών, καταπιεστικών καθεστώτων.
Οι οικονομικές συμφωνίες
Οι ΗΠΑ σύντομα άρχισαν να βοηθούν μια οικονομικά εξαντλημένη Ευρώπη, προκειμένου να αποτρέψουν την άνοδο του αριστερού εξτρεμισμού. Το σχέδιο κατέληξε να βοηθήσει τη Δυτική Ευρώπη, αλλά και να απομονώσει την Ανατολική Ευρώπη. Αν και οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης υπό σοβιετική επιρροή δεν αποκλείστηκαν από την ένταξη, αναγκάστηκαν να συμμορφωθούν με απαιτήσεις που απαιτούσαν σημαντικό λόγο στις εσωτερικές υποθέσεις των συμμετεχόντων. Η Σοβιετική Ένωση αρνήθηκε να τους δώσει λόγο, επομένως η βοήθεια τελικά περιορίστηκε στα δυτικά καπιταλιστικά κράτη. Ιδρύθηκε ένας οργανισμός οικονομικής συνεργασίας για τη διανομή αυτής της βοήθειας και η Σοβιετική Ένωση απάντησε δημιουργώντας το Συμβούλιο Αμοιβαίας Οικονομικής Βοήθειας, το οποίο παρείχε οικονομική συνεργασία αποκλειστικά στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης - εκείνες που είχαν σοβιετικό συμφέρον.
Οι πρώτες συγκρούσεις του Ψυχρού Πολέμου
Η κορεατική κρίση
Τα αμερικανικά και σοβιετικά συμφέροντα σύντομα άρχισαν να συγκρούονται. Μία από τις πρώτες ένοπλες συγκρούσεις του Ψυχρού Πολέμου ήταν η κορεατική κρίση. Στο τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, σοβιετικά και αμερικανικά στρατεύματα που πολεμούσαν εναντίον της Ιαπωνίας στην Κορέα συναντήθηκαν κατά μήκος του 38ου παραλλήλου. Ως αποτέλεσμα, εγκαθιδρύθηκε ένα κομμουνιστικό καθεστώς στην περιοχή που ελέγχονταν από τους Σοβιετικούς βόρεια της γραμμής και ένα φιλικό προς τις ΗΠΑ, καπιταλιστικό καθεστώς στο νότο.
Η Κίνα και η εκεχειρία
Μετά τον πόλεμο, ωστόσο, ο Βορράς επιτέθηκε απροσδόκητα στον Νότο το 1950. Οι ΗΠΑ έσπευσαν αμέσως να βοηθήσουν τον Νότο, απωθώντας τα βόρεια στρατεύματα μέχρι τα κινεζικά σύνορα. Αλλά στη συνέχεια η Κίνα εισήλθε στον πόλεμο και εξαπέλυσε αντεπίθεση με τη σοβιετική υποστήριξη. Τελικά, οι μάχες σταμάτησαν σχεδόν στην αρχική γραμμή οριοθέτησης. Έτσι, η εκεχειρία που υπογράφηκε στις 27 Ιουλίου 1953 καθόρισε την τελική διαίρεση των δύο κορεατικών κρατών.
Μια διαιρεμένη Γερμανία
Η πιο σοβαρή σύγκρουση των πρώτων χρόνων του Ψυχρού Πολέμου ήταν η κρίση του Βερολίνου. Η Γερμανία διαιρέθηκε από τις νικήτριες δυνάμεις σε ζώνες κατοχής, έτσι ώστε αρχικά οι τρεις συμμαχικές δυνάμεις (Βρετανία, ΗΠΑ, Γαλλία) να ελέγχουν τα δυτικά εδάφη, ενώ η Σοβιετική Ένωση τα ανατολικά εδάφη, και αργότερα η Γερμανία απλώς διαιρέθηκε σε δυτικές και ανατολικές περιοχές.
Ένα διαιρεμένο Βερολίνο
Η ίδια η πόλη του Βερολίνου, περιτριγυρισμένη από τη σοβιετική ζώνη, ήταν επίσης χωρισμένη σε δυτική και ανατολική περιοχή. Την άνοιξη του 1948, στη δυτική κατεχόμενη ζώνη, οι μεγάλες δυνάμεις αποφάσισαν να εισαγάγουν ένα σταθερό νόμισμα με την ελπίδα να βοηθήσουν στην επανεκκίνηση της οικονομίας στα δυτικά μέρη της κατεστραμμένης χώρας. Η Σοβιετική Ένωση θεώρησε την απόφαση ως παρέμβαση και αμέσως υπέβαλε διαμαρτυρία, με πρώτο βήμα το κλείσιμο των δρόμων που διέρχονται από το έδαφός της προς το Βερολίνο.
Η αντίδραση της Δύσης δεν άργησε και τον Ιούνιο του 1948 δημιουργήθηκε αερογέφυρα για τον εφοδιασμό των καπιταλιστικών περιοχών του Δυτικού Βερολίνου. Ένα χρόνο αργότερα, οι ΗΠΑ και οι δυτικές δυνάμεις συμφώνησαν να ενοποιήσουν τις δυτικές ζώνες κατοχής της Γερμανίας, δημιουργώντας την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας (ΟΔΓ). Αργότερα τον Οκτώβριο του ίδιου έτους ιδρύθηκε επίσης η Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας (ΛΔΓ).
Η γέννηση του ΝΑΤΟ και του Συμφώνου της Βαρσοβίας
Σχεδόν ταυτόχρονα με τη διαίρεση της Γερμανίας, ο Οργανισμός Βορειοατλαντικού Συμφώνου, ή ΝΑΤΟ εν συντομία, σχηματίστηκε τον Απρίλιο του 1949 ως στρατιωτικό μπλοκ του Ψυχρού Πολέμου. Όταν η ΟΔΓ έγινε δεκτή στο ΝΑΤΟ το 1952, οι σχέσεις μεταξύ των δυτικών χωρών και της Σοβιετικής Ένωσης επιδεινώθηκαν.
Έτσι, ο Χρουστσόφ αποφάσισε να δημιουργήσει τον δικό του ανεξάρτητο στρατιωτικό οργανισμό, το Σύμφωνο της Βαρσοβίας, στις 14 Μαΐου 1955. Ο οργανισμός αποτελούνταν από τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που είχαν περιέλθει υπό σοβιετική κατοχή μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αυτή ήταν μόνο η αρχή
Έτσι, μεταξύ 1945 και 1955, σχηματίστηκαν τα δύο μεγάλα στρατιωτικά και οικονομικά μπλοκ, τα οποία καθόρισαν το μέλλον του Ψυχρού Πολέμου για δεκαετίες. Η κατάσταση κορυφώθηκε με περαιτέρω κρίσεις, με το Βερολίνο να διαιρείται από ένα τσιμεντένιο τείχος, την κρίση των πυραύλων της Κούβας το 1962 να παραλίγο να πυροδοτήσει τον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο και την κούρσα των εξοπλισμών να απογειώνεται, με πολλούς ηγέτες να έχουν τα δάχτυλά τους στο μεγάλο κόκκινο κουμπί.
Εξερευνήστε τα χρόνια μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο στο VIASAT HISTORY με περισσότερες λεπτομέρειες στο ντοκιμαντέρ “Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος: ο επίλογος”, κάθε Δευτέρα από τις 16 Ιουνίου στις 22:00.